Drumliny (nazwa pochodzi od celtyckiego określenia "druim" oznaczającego "zaokrąglone wzgórze") są jednymi z najbardziej tajemniczych form polodowcowych. Te wydłużone, bochenkowate pagórki i wzgórza powstają pod lodowcami i lądolodami jako efekt zróżnicowanych procesów oddziałujących na kontakcie lodu z nieskonsolidowanym podłożem. Ich geneza jest wciąż żywo dyskutowana jak dotąd nie została do końca wyjaśniona (m.in. Boulton, 1975; Shaw, 2002; Clark, 2010). Charakterystyczne cechy typowych drumlinów to:
|
Literatura:
Boulton G.S. 1987, A theory of drumlin formation by subglacial sediment deformation. W: Menzies. J., Rose, J., Drumlin Symposium, Balkema: Rotterdam, 25-80. Clark C.D. 2010, Emergent drumlins and their clones: from till dilatancy to flow instabilities. Journal of Glaciology 56(200), 1011-1025. Clark C.D., Hughes A.L.C., Greenwood S.L., Spagnolo M., Ng F.S.L. 2009, Size and shape characteristics of drumlins, derived from a large sample, and associated scaling laws. Quaternary Science Reviews 28, 677-692. Knight J. 2010, Drumlins and the dynamics of the subglacial environment. Sedimentary Geology 232, 91-97. Shaw J. 2002, The meltwater hypothesis for subglacial bedforms. Quaternary International 90, 5-22. Spagnolo M., Clark C.D., Hughes A.L.C. 2012, Drumlin relief. Geomorphology 153-154, 179-191. |
Opracował: Karol Tylmann
|
Rynny marginalne to formy dolinne kształtowane przez wody płynące równolegle do krawędzi lodowej. Powstają one w rezultacie erozyjnej działalności wód roztopowych lądolodu, których odpływ przebiega subaeralnie, wzdłuż czoła lądolodu. Szczególnym przykładem form tego typu są rynny submarginalne, które są formowane przez wody płynące pod loden, blisko jego krawędzi. Do charakterystycznych cech rynien marginalnych można zaliczyć (Greenwood i in., 2007):
|
Literatura:
Clark C. D., Greenwood S. L., Evans D. J. A. 2006, Palaeoglaciology of the Last British-irish Ice Sheet: Challenges and Some Recent Developments. W: Knight P. G. (red.) Glacier Science and Environmental Change, 192-198. Blackwell, Oxford. Dyke A. S. 1993, Landscapes of cold-centered late Wisconsinan ice caps, arctic Canada. Progress in Physical Geography 17, 223-247. Greenwood S. L., Clark C. D., Hughes A. L. C. 2007, Formalising an inversion methodology for reconstructing ice-sheet retreat patterns from meltwater channels: application to the British Ice Sheet. Journal of Quaternary Science 22, 637-645. Merritt J.W., Auton C.A., Connell E.R., Hall A.M., Peacock J.D. 2003, Cainozoic geology and landscape evolution of north-east Scotland. Memoir of the British Geological Survey, sheets 66E, 67, 76E, 77, 86E, 87W, 87E, 95, 96W, 96E and 97 (Scotland). Niewiarowski W. 1983, The origin and development of marginal channels and valleys: a case study of the Kuyavian Lake District. W: Studies in Quaternary Geomorphology, 97-108, Norwich. Syverson K. M., Mickelson D. M. 2009, Origin and significance of lateral meltwater channels formed along a temperate glacier margin, Glacier Bay, Alaska. Boreas 38, 132-145. |
Opracował: Karol Tylmann
|